Nie jest tajemnicą, że mleko matki jest wyjątkowym pokarmem. Jest znakomicie dopasowane do potrzeb maleństwa, dzięki czemu wspiera jego prawidłowy wzrost i rozwój.  Skład mleka kobiecego nie jest stały. Zależy od wieku dziecka, czasu laktacji, pory dnia i roku, jak też stanu zdrowia mamy i dziecka. Co w nim więc jest tak szczególnego, że nikomu do tej pory nie udało się stworzyć równie idealnego zamiennika?

Mleko matki zmienia swój skład wraz z rozwojem dziecka. W zależności od wieku maluszka wyróżniamy następujące jego rodzaje:

• Siara, zwana inaczej colostrum jest pierwszym pokarmem nowo narodzonego dziecka. Produkowana jest tuż przed porodem. Swoją formą przypomina gęstą śmietanę o żółtej barwie. Jest mlekiem bogatym w białko, witaminy, składniki mineralne oraz ogromnie ważne dla noworodka przeciwciała, które są niezastąpione w budowaniu układu immunologicznego, chroniąc maluszka przed drobnoustrojami i alergenami. Cechuje się również niską zawartością tłuszczu, dzięki czemu jest lekkostrawna dla małego brzuszka. Mimo, że gruczoły piersiowe nie wydzielają objętościowo zbyt dużo siary to ta ilość jest zdecydowanie wystarczająca, by zaspokoić potrzeby noworodka. 
• Mleko przejściowe pojawia się w pierwszym tygodniu życia maluszka między trzecim a piątym dniem. Żółta siara przekształca się w pomarańczowe, mniej gęste mleko, które ma mniejszą zawartość białka i przeciwciał, a więcej tłuszczu i wapnia.
• Mleko dojrzałe jest ostatecznym produktem kobiecych piersi, powstającym w drugim tygodniu życia dziecka. Ma dosyć jednolity skład, ale nadal jest on zależny od pory karmienia i potrzeb maluszka. 

Mleko kobiece ma na tyle zróżnicowany skład, że zmienia się również podczas jednego karmienia maluszka. Mleko I fazy jest mlekiem produkowanym na początku karmienia. Jest bardzo wodniste, z małą ilością tłuszczu i służy dziecku do zaspokojenia pragnienia. Często, gdy pogoda jest upalna mama karmi dużo częściej, ale przez krótszy czas. Dzieje się tak z potrzeby maluszka, który nie jest aktualnie głodny, a jedynie chce ugasić pragnienie. Wraz z upływem karmienia mleko staje się gęstsze i bardziej tłuste. Jest to tzw. mleko II fazy. Przez większą obecność tłuszczu jest też bardziej kaloryczne, co sprawia, że zaspokaja głód dziecka.

Głównym składnikiem mleka kobiecego jest woda, która odpowiada za zaspokojenie pragnienia i nawodnienie organizmu maluszka. To w niej są również zawarte pozostałe elementy składowe mleka. Ilość wody w mleku kobiecym zmienia się dynamicznie w czasie laktacji.

Niezbędnym elementem do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka jest białko. Głównymi jego rodzajami w mleku kobiecym są kazeina, białko serwatkowe i alfa-laktoglobulina. Białko znajdujące się mleku kobiecym jest bardzo łatwo przyswajalne, dużo łatwiej niż białko z mleka sztucznego. Z tego może wynikać fakt, że dzieci karmione piersią stają się szybciej głodne niż dzieci karmione mlekiem modyfikowanym. Jest to w pełni naturalne zjawisko i rodzice nie powinni się niepokoić tym aspektem. Ilość białka w mleku mamy jest niezależna od jej diety. 

Kolejnym makroelementem znajdującym się w mleku kobiecym są węglowodany. Głównym ich rodzajem jest laktoza, czyli cukier mleczny, odpowiadający za dostarczenie energii dziecku. Ilość laktozy podobnie jak białka jest również stałym elementem niezależnym od sposobu żywienia mamy. Innym rodzajem węglowodanów są oligosacharydy, które wspomagają prawidłowy rozrost flory bakteryjnej układu pokarmowego małego człowieka, dzięki czemu jest on chroniony przed różnego rodzaju zakażeniami. Co ciekawe oligosacharydy nie są składnikiem mleka zastępczego, gdyż nie udało się ich do tej pory uzyskać w sztucznych warunkach. 

Ostatnim makroskładnikiem mleka jest tłuszcz dostarczający dziecku ponad połowę kilokalorii w diecie. To jaki rodzaj tłuszczu przeważa w składzie mleka kobiecego jest zależne od diety mamy. Warto więc, by karmiąca mama na co dzień spożywała dobrej jakości tłuszcze pochodzące, np. z ryb, oleju rzepakowego, lnianego, oliwy z oliwek czy orzechów. To właśnie takie produkty zawierają w sobie wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które korzystnie wpływają na rozwój układu nerwowego, układu odpornościowego czy narządu wzroku. 

Mleko kobiece dostarcza także wielu witamin i składników mineralnych. Witaminy występują w pokarmie kobiecym w takiej ilości, aby pokrywały zapotrzebowanie dziecka. Mleko mamy nie jest jednak wystarczającym źródłem witaminy D, która powinna być suplementowana od pierwszych dni życia maluszka zgodne z zaleceniami lekarza. Dodatkowo, ilość witamin rozpuszczalnych w wodzie, czyli witaminy z grupy B oraz witamina C jest zależna od diety mamy. Jeśli kobieta odżywia się w prawidłowy sposób, dostarczając sobie tych witamin, to stężenie w pokarmie będzie na wystarczającym poziomie.  Sole mineralne występują w odpowiednich ilościach, dzięki czemu nie są obciążające dla niedojrzałych w pełni nerek maluszka. Odpowiedni stosunek wapnia do fosforu wpływa na dobre wchłanianie, a przez to prawidłową mineralizację kośćca oraz naturalną ochronę przed wystąpieniem krzywicy czy tężyczki.

Organizm małego dziecka, a zwłaszcza noworodka ma niedojrzały układ odpornościowy przez co jest bardziej podatny na zakażenia z zewnątrz. Na szczęście natura o tym pomyślała i w pokarmie kobiecym znajdują się tzw.  czynniki odpornościowe, których nie uzyskano w produkcji mleka modyfikowanego. 

• Immunoglobuliny, które pokrywają układ pokarmowy i oddechowy dziecka, chroniąc przez to przed niebezpiecznymi bakteriami, wirusami, grzybami, jak również alergenami. Najwięcej immunoglobulin znajduje się w siarze oraz pod koniec karmienia piersią. 
• Limfocyty typu T i B, które po zetknięciu się z wirusem wytwarzają uodparniający interferon. Jest to substancja wykorzystywana w medycynie jako lek w chorobach nowotworowych, stąd uważa się, że dostarczenie go z mlekiem mamy zmniejsza szansę na wystąpienie nowotworu w wieku dorosłym dziecka. 
• Lactobacillus bifidus jest czynnikiem bifidogennym, co oznacza, że wspomaga rozrost prawidłowej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Wpływa hamująco na namnażanie się chorobotwórczych drobnoustrojów.  Obecność tych bakterii jest widoczna jedynie w przewodzie pokarmowym dzieci karmionych mlekiem mamy. 
• Lizozym, czyli enzym niszczący bakterie w przewodzie pokarmowym maluszka. Jego stężenie w mleku wzrasta wraz z upływem czasu laktacji. 
• Kobaltofilina ułatwiająca wchłanianie witaminy B₁₂ oraz kwasu foliowego w jelitach maluszka. Pełni również funkcję hamującą wzrost bakterii, zapobiegając chorobom przewodu pokarmowego.

• Mleko kobiece zmienia swój skład w zależności od wieku dziecka, fazy laktacji, pory karmienia oraz stanu zdrowia dziecka i mamy. Jest idealnie dopasowane do potrzeb i możliwości metabolicznych maluszka.
• Przy każdym karmieniu piersią dziecko najpierw zaspokaja pragnienie, a później stopniowo głód.
• Dieta mamy minimalnie wpływa na skład mleka kobiecego. Dotyczy to głównie jakości tłuszczu oraz witamin z grupy B i witaminy C.
• Pokarm kobiecy nie jest wystarczającym źródłem witaminy D, którą należy suplementować od pierwszych dni życia dziecka zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Mleko kobiece zawiera szereg składników bioaktywnych, które poza właściwościami odżywczymi stanowią również element odpornościowy.